Wierzby — do niedawna kojarzone z zadrzewieniami śródpolnymi, nieużytkami i roślinnością w pobliżu rzek. A jak wygląda to dziś? Można je spotkać w każdym ogrodzie przydomowym dzięki niezliczonej liczbie gatunków i odmian o wyjątkowych walorach estetycznych i dekoracyjnych. Łatwe w uprawie, wdzięczne, inspirujące nawet poetów. Co takiego ma w sobie wierzba znana od tysięcy lat?
Wierzba — Salix — podstawowe informacje.
To rodzaj roślin z rodziny wierzbowatych, obejmujący swoim zasięgiem około 450-470 gatunków, z czego dziko w naszym kraju rośnie ich około 30. Łatwo się krzyżują i tworzą liczne mieszańce. Do tego rodzaju zaliczyć można zarówno wysokie drzewa, jak i niewielkie krzewy, a nawet niskie, płożące krzewinki. Najbardziej rozpowszechnione i najbardziej zróżnicowane są na półkuli północnej, od strefy umiarkowanej, aż do okołobiegunowej. Wierzby są roślinami naczyniowymi, okrytonasiennymi, co ciekawe – dwupiennymi.
Wielką ich ozdobą są puszyste kwiatostany w postaci kotków/bazi o ciekawych barwach, raczej owadopylne, rzadko wiatropylne. Kwiatostany te są charakterystyczne dla wierzb, wcześnie pojawiają się na pędach – jeszcze przed rozwojem liści. Mogą być długie, jak u wierzby białej lub niewielkie, białe, srebrzyste, różowe, a nawet czarne.
Posiadają również piękne, niekiedy barwne sezonowe liście, mające lancetowaty kształt, czasem wydłużony, okrągławy lub eliptyczny, są całobrzegie lub piłkowane, a nawet zakręcone, jak ślimaczki w odmianie CRISPA. Nie tylko kwiatostany i liście mogą być dekoracyjne.
Niektóre odmiany mają również ciekawe pędy. Mogą one być powykręcane, jak u wierzby mandżurskiej lub zrośnięte jak u wierzby sachalińskiej. Mogą mieć również różnorodny pokrój. Ich pędy mogą być wyprostowane lub przewieszające się, jak u wierzby żałobnej/płaczącej CHRYSOCOMA lub wierzby całolistnej PENDULA.
Tak szeroki wachlarz cech daje nam niesamowite pole do popisu, jeśli chodzi o wykorzystanie wierzby w ogrodzie. Łatwość w uprawie i rozmnażaniu oraz niesamowita zdolność do regeneracji wpływają na jej popularność. W sprzedaży spotkać możemy nie tylko sadzonki naturalnych form drzew i krzewów, ale również sadzonki w formie szczepionej na pniu o różnej wysokości. Dzięki podwyższonej elastyczności pędów niektórych gatunków można tworzyć z nich plecione formy, idealne do założeń nowoczesnych, ale nie tylko.
Najciekawsze gatunki i odmiany wierzb:
Wierzba biała – płacząca – to drzewo o niezwykle malowniczej koronie i parasolowatym pokroju, dorastające do 20 m wysokości. Posiada cienkie, długie i żółtawe pędy, które dekoracyjne są również zimą. Jej kwiaty są długie i cienkie. Wytwarzają mocny miodowy zapach, zwabiając do siebie setki pszczół. Posiada lancetowate, wąskie i długie liście, wybarwiające się jesienią na żółto. Wymagają słonecznego i wilgotnego stanowiska.
Całkowicie mrozoodporna. Jej kora posiada również właściwości lecznicze. Wierzba biała często była ogławiana, a ogłowione wierzby były charakterystyczne dla terenów wiejskich. Ten sielski krajobraz był często natchnieniem największych Polskich poetów i malarzy.
Wierzba Erdingera – palmowa – to krzew dorastający do 2 m wysokości, o ciekawych długich liściach, których zewnętrzna strona jest ciemnozielona, a wewnętrzna część liści ma srebrzystą barwę. Posiada również ciekawe, ciemne czerwonobrązowe pędy. Jej srebrzystobiałe bazie wydzielają przyjemny zapach, przyciągając owady. Najczęściej spotykana w sprzedaży jest forma pienna.
Wierzba całolistna PENDULA – to rozłożysty krzew liściasty, najczęściej spotykany w formie piennej. U sadzonek prowadzonych w ten sposób, pędy mogą zwisać swobodnie, a poruszane wiatrem cudownie szumią. Idealnie sprawdzi się nad zbiornikami wodnymi. Posiada jasnozielone liście, które na końcach pędów mają lekko różową barwę, później przybierają ciemnozielony kolor.
Jesienią długo utrzymują się na pędach. Wiosną również wytwarzają niewielkie bazie, które nie mają większego znaczenia dekoracyjnego, w przeciwieństwie do czerwonawych pędów, które wyglądają ciekawie i są dekoracyjnie również zimą.
Wierzba całolistna HAKURO NISHIKI – to jedna z najpopularniejszych odmian ozdobnych w Polsce, dorastająca docelowo do 3 m wysokości. Jej charakterystyczną cechą są barwne młode liście, które początkowo mają jasnoróżowy lub białozielony kolor. W sprzedaży spotkać można sadzonki krzewiaste o naturalnym krzaczastym pokroju lub szczepione na pniu o różnej wysokości.
Jest to krzew wręcz wymagający corocznego cięcia, które zagęszcza roślinę, a tym samym zachowuje ładny kulisty pokrój, potęgując jej walory estetyczne. Cięcie przeprowadza się wczesną wiosną i powtarza w okolicach czerwca.
Wierzba babilońska CRISPA – ciekawy krzew o początkowo wyprostowanych pędach, dorastający do 5-7 m wysokości. Jej największą ozdobą są poskręcane liście i lekko powyginane pędy. Na przełomie marca i kwietnia wytwarza bazie obsypane żółtym pyłkiem. Preferuje słoneczne stanowiska i wilgotne gleby, przez co polecane są do sadzenia w pobliżu oczek wodnych. Sprawdzi się jako soliter lub element kompozycji z innymi roślinami.
Wierzba mandżurska TORTUOSA – bardzo oryginalna odmiana, której charakterystyczną i najbardziej dekoracyjną cechą są jej poskręcane, powyginane pędy. Niesamowicie ozdobna również zimą. Aby uwydatnić jej gałęzie, warto posadzić ją na tle zimozielonych roślin. Na pędach wyrastają długie, lekko pofalowane jasnozielone liście, a pędy uginają się pod ich ciężarem. Często sadzona jako soliter lub w szpalerach. Preferuje wilgotne gleby i słoneczne stanowiska – jak większość wierzb.
Ze względu na dość duże rozmiary, jakie osiąga, polecana jest do dużych ogrodów i parków. Jej efektowne pędy wykorzystywane są we florystyce i do różnego rodzaju dekoracji.
Wierzba sachalińska SEKKA – zwana smoczą wierzbą, dorastająca do 3 m wysokości, o jajowatym pokroju. Posiada długie liście, których górna część jest zielona i błyszcząca a spodnia lekko niebieskawa. Szczególnie pięknie wygląda poruszana wiatrem, mieniąc się, tworzy swego rodzaju mozaikę. Jednak nie liście są największą ozdobą krzewu.
Krzew szczególnie dekoracyjny jest zimą w stanie bezlistnym, kiedy to w całej okazałości możemy podziwiać jej niespotykane, pozrastane pędy. Kora na pędach jest początkowo zielona, błyszcząca, później przybiera czerwoną barwę. Wiosną wytwarza białe bazie, pięknie kontrastujące na tle ciemnej kory.
Wierzba smukłoszyjkowa MOUNT ASO – to luźny krzew dorastający do 1,5 m wysokości, o płasko kulistym pokroju. Największą jej ozdobą są różowoczerwone bazie pojawiające się już w lutym. Odmiana ta pochodzi z Japonii, gdzie znaleziona była na zboczach czynnego wulkanu Aso, stąd jej nazwa. Posiada sztywne, wyprostowane pędy, na których wyrastają zielone smukłe liście, ich spodnia część ma srebrzystoszary odcień.
Wierzba smukłoszyjkowa MELANOSTACHYS – to odmiana, która dorasta również do 150 cm wysokości. Naturalnie występuje w Azji Wschodniej, gdzie porasta brzegi rzek i strumieni. Posiada wyprostowane pędy, na których w marcu pojawiają się efektowne i niespotykane czarne bazie.
Aby zachować ładny pokrój krzewu, zaleca się mocne cięcie wiosną po przekwitnięciu bazi. Aby uwydatnić jej wiosenne walory estetyczne, warto posadzić ją na tle jasnych ścian lub ogrodzeń. Rzadko spotykana, będzie ozdobą wiosennego ogrodu.
Czego wymaga wierzba, jak ją pielęgnować i gdzie zastosować?
Większość gatunków wierzb wymaga słonecznego i ciepłego stanowiska oraz wilgotnych, żyznych gleb o odczynie zbliżonym do obojętnego. Wierzby zwykle odporne są na niskie temperatury, jednak niektóre odmiany ozdobne mogą lekko przemarzać. Nie ma się czym jednak martwić, ponieważ mają one niesamowite zdolności regeneracyjne. Dzięki temu bardzo dobrze znoszą również przycinanie. W okresach długotrwałej suszy trzeba pamiętać o ich podlewaniu (szczególnie młodych roślin).
Jednym z głównych zabiegów pielęgnacyjnych wierzby jest jej przycinanie. Powinno się je przeprowadzić po przekwitnięciu bazi, a przed wypuszczeniem liści – najlepiej na przełomie marca i kwietnia. Cięcie jest szczególnie ważne przy odmianach zaszczepionych na pniu. Dotyczy to najbardziej wierzby całolistnej Hakuro-nishiki, którą powinniśmy ciąć co najmniej dwa razy w roku, w marcu i w czerwcu.
Wierzby o krzaczastym pokroju dobrze sprawdzają się jako solitery lub elementy większych kompozycji. Wiele odmian jest uprawianych również w formie piennej. Ze względu na to, że wierzby dobrze rosną na wilgotnych glebach, często spotkać je można przy brzegach stawów czy oczek wodnych. Przy obsadzaniu zbiorników wodnych szczególnie dobrym wyborem będą odmiany ze zwisającymi pędami.
Kora wierzby zawiera salicynę, która wykazuje działanie przeciwzapalne, przeciwgorączkowe i ściągające. Te właściwości znali już starożytni Egipcjanie i stosowali korę w medycynie. Obecnie salicyna nie jest stosowana – zastąpił ją syntetycznie produkowany kwas acetylosalicylowy, obecny w aspirynie czy polopirynie.
Wierzby są niezwykle miododajne, w czasie kwitnienia przyciągają setki pszczół. Ich pędy można wykorzystać na wiele sposobów, od wiosennych dekoracji i kompozycji florystycznych, poprzez wykorzystanie w suchych bukietach, a także do tworzenia plecionych wianków, koszyków itp.
Zachęcamy do zakupu sadzonek wierzby w naszym Sklepie!
